શરીર……વપુ…….ખોળિયું……બોડી……દેહ…..! નામ અનેક છે પણ કામ મુખ્ય ત્રણ…..
- ભોગ અને સંતૃપ્તિ
- રક્ષણ અને અસ્તિત્વ
- કર્મ અને પ્રદર્શન
અને આ મુખ્ય ત્રણ કાર્ય નીચે તમે ચાહો- એ લક્ષણ આ ખોળિયા ને માટે મૂકી શકો છો. વ્યાખ્યાઓ અનંત છે….તો એની પરિભાષા પણ અનંત છે. તમે ” છગનભાઈ” છો…એ તમારું ખોળિયું છે કે એને ચલાવનારો તમારો ” માંહ્યલો” અર્થાત આત્મા છે…..??????..( માંહ્યલો – શબ્દ અમારા ગાંઠીયોલ કે ગોધમજી ના એક સિદ્ધ પુરુષ થઇ ગયા- શ્રીમદ જેસીંગ બાપા- એમનો તકિયા કલામ હતો. મારા મોટાબાપા ને ત્યાં એમની પધરામણીઓ અને મેળાવડા થતાં- એમાં અમે બાળકો – આને સાંભળતા રહેતા…)…..નક્કી કરવું મુશ્કેલ છે…..કારણ કે આત્મા ના સ્વધામ ગયા પછી પૂછીએ તો કહેવાય છે કે ” છગનભાઈ ધામ મા ગયા……..” ! તો જ્યાં સુધી આત્મા આ દેહ ને ચલાવે છે ત્યાં સુધી – તમે દેહ ને – આત્મા ના એકાકાર સ્વરૂપે ઓળખો છો. અને જે મહાપુરુષો- પોતાને કેવળ ” એક આત્મા સ્વરૂપ” જ ઓળખે છે એ સ્થિતપ્રજ્ઞ થઇ – બ્રહ્મ ને પામે છે…..આ હું નહી- ગીતામાં શ્રીકૃષ્ણ ભગવાન કહે છે…..અને વચનામૃતમાં – શ્રીજી કહે છે……!
તો દેહ શું છે……???? આયુર્વેદ કહે છે કે – દેહ છે , એ પંચમહાભૂતો ( જળ,વાયુ,આકાશ,અગ્નિ,પૃથ્વી) ને ત્રિદોષ( કફ,પિત્ત, વાયુ) થી બનેલું છે. એક અતીશુક્ષ્મ DNA ડીઝાઈન થી શરુ થયેલી આ રચના – એક ૬ ફૂટ ના માણસ મા બદલાઈ જાય છે – એ કઈ નાની સુની ઘટના નથી. તમે કદાચ- આ ગર્ભધારણ થી લઇ ને જન્મ સુધી ની – ઘટના નો અભ્યાસ કરો તો યે તમે આસ્તિક થઇ જાઓ……એ ગેરંટી મારી….!!!
તો દેહ નું સ્વરૂપ- સ્પષ્ટ થયા પછી- એની બાહ્ય દુનિયા પછી – શરુ થાય છે……” દેહ ની રામાયણ…..”…દેહ ની આસક્તિ ના કારણે- એને નભાવવા ના કારણે- મનુષ્ય કે જીવ- બધું જ ( નૈતિક – અનૈતિક) કર્મો કરે છે……હવે તમે એક રૂટીન જીવન ના પ્રવાહ વિષે વિચારો……..
- બાળક નો જન્મ થયો- એટલે જેવો દેહ – ગર્ભાશય ની બહાર આવે- ગર્ભધારણ ના ૯ માસ- મા ના ગર્ભાશય ના સલામત વાતાવરણ મા રહેલા બાળક ને બહાર નું વાતાવરણ – એને સાનુકુળ નથી જ લાગતું…..આથી મહા કષ્ટ…વેઠી ને જન્મ થાય….
- ૧- ૧.૫ વર્ષ સુધી- રોજ નવું નવું શીખવા ની રામાયણ……( રોગ-ભય-જીજ્ઞાસા-આનંદ-સ્વાદ તો સાથે હોય છે……..)
- પછી શરુ થાય સ્કુલ મા પ્રવેશ- …..પહેલી વાર સ્કુલ મા જવાનું..દરેક બાળક માટે કઈ મજા ની વાત નથી હોતી……સ્કુલ મા જવાની આનાકાની- વિરોધ-ધમપછાડા……ચાલુ તે આખી જિંદગી ચાલુ જ રહે માત્ર નામ બદલાયા કરે…….
- અભ્યાસ પુરો- એટલે નોકરી ની માયાજાળ- પોતાની ” જાત” ને ગોઠવવા ની……ધન.ધાન-સંપત્તિ- નાર- પ્રતિષ્ઠા — માટે નો જંગ શરુ થઇ જાય…..કેટલાક ની ગાડી – આમાં સડસડાટ ચાલે તો કેટલાક ની અટકી અટકી ને- પણ ગાડી તો ચલાવવી જ પડે…….છુટકો જ નહી……
- અને પછી લગ્ન- ઘર-પત્ની-છોકરાં- અને ફરી એજ ઘટમાળ……..! ચાલુ ને ચાલુ જ…….!
ઘણીવાર થાય કે- બસ આ જ જિંદગી છે…….શું તેને કોઈ એક વ્યાખ્યા મા બાંધવી શક્ય છે?????? તો દેહ- પણ જિંદગી સાથે સંકળાયેલો છે- દેહ છે તો જીવન છે- આ રામાયણ છે………અને તેને અંતે- દેહ ની રામાયણ કહી શકાય….!
હું મારી પોતાની વાત કરું તો- હું પણ અન્ય ને જેમ ” ફસાયેલો” જ છું……એ પણ પોતાની રાજીખુશી થી..! સ્થિતપ્રજ્ઞ થવાનો પ્રયત્ન- ચાલુ જ છે- હજુ સુધી ૦.૧% સુધી નથી પહોંચાયું……..હકીકત છે. અન્ય સસ્તન જીવો ની જેમ અસ્તિત્વ માટે લડતો રહ્યો છું……હજુ લડતા જ રહેશું……! સંસાર મા ઘુસ્યા છીએ તો – ખબર પડી કે – એક તદ્દન ભિન્ન વિચારો ધરાવતી વ્યક્તિ સાથે – કઈ રીતે અનુકુળ થાવું……એમાં પણ હજુ સંપૂર્ણ સફળ નથી થયા……! જવાબદારીઓ ચાલુ જ છે……..અને એ આવતી જ રહેશે……એનો કોઈ અંત નથી…..! દેહનની આસક્તિ ના કારણે ઘણા દુઃખી થાય છીએ……થવાના છીએ…..પણ શું કરીએ- દેહ દેહ નું કાર્ય કરે…..એ પણ પોતે એક પ્લાન્ટ જેવું છે- એને જે જોઈએ તે જોઈએ જ..( અલબત્ત ..દેહ એ મન નું ગુલામ છે…….એ યાદ રાખો…) અને સાથે દુઃખ આવે છે- એ – એ જોઈ શકતું નથી……દુઃખ આવે એટલે દેહ- તડપે અને એ વાત પણ અન્ય લોક મુખે સાંભળે- ” કોણે કહ્યું ‘તું કે બેટા બાવળિયે ચડજો……..”
જયારે બીમારી આવે ત્યારે જ યાદ આવે કે- સાલું આ શરીર – આપણા કહ્યામાં નથી……અને જો શક્ય હોય તો શ્રીજી ને રૂબરૂ મળી પ્રાર્થના કરવી છે કે – હે………હરિ- જીવન ના એક-બે વર્ષ…..( હા….માત્ર એક-બે વર્ષ જ…અમદાવાદી છું ભાઈ….) બીમારી ના જ સમજી એને કાપી નાખો- અને કમ સે કમ ૯૮-૯૯ વર્ષ વગર બીમારી ના – કોઈ દેહ-વ્યાધી વગર ના આપો……” !!
જો કે આ વિચાર નર્યો સ્વાર્થી છે- દેખાય છે….!!!!………ઇતિહાસ સાક્ષી છે કે – દુનિયામાં કોઈ મનુષ્ય-જીવ કે અવતાર એવો નથી થયો કે જેને દેહ ની વ્યાધી ન આવી હોય……! સ્વયં ભગવાન ને પણ દેહ દુઃખ આવ્યા છે……! પૂ.પ્રમુખ સ્વામી મહારાજ ને પણ પાર વગર ની દેહ-વ્યાધિઓ છે……! અપન જ્યાં સુધી આ શ્વાસ ચાલે છે…..દેહ સાથ આપે છે ત્યાં સુધી- કર્મ ચાલુ જ રહેવા નું…..અને કર્મ કરતાં જ રહેશું………મન મક્કમ છે….!
” થાકી ને બેસી પડનાર અમે નથી…..ભાઈ…..
હારી ને રડી પડનાર અમે નથી ……ભાઈ….
ભલે આ દેહ સાથ આપે ન આપે હો “રાજ”…
એમાં અટવાઈ ને ખોવાઈ જનાર અમે નથી…..ભાઈ….”
તો – ભાઈ આ તો ભાડા નું મકાન છે…..ગમે ત્યારે ખાલી કરવું પડશે……જ્યાં સુધી છે ત્યાં સુધી એને બરોબર જાળવો…..અને એનો સાચો ઉપયોગ કરો……સ્થિતપ્રજ્ઞ થઇ શકાય છે- બસ ધીરે ધીરે પોતાને નિમિત્ત અને શ્રીજી ને સર્વ-કર્તા હર્તા મની- એના પર છોડતા જાઓ- એ સુખ આપે તો યે અને દુઃખ આપે તો યે…..એની મરજી- એનું સન્માન કરો અને જીવન ને જીવી જાઓ…..!
રાજ
